نقش کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی: مطالعه علم‌سنجی و تحلیل شبکه اجتماعی

نویسندگان

چکیده

پژوهش حاضر با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی به مطالعه نقش کشورهای جهان در تولیدات علمی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی طی سال‌های 1963 تا 2012 میلادی می‌پردازد. جامعه پژوهش از تعداد 58757 مقاله تشکیل شده که در دوره زمانی 50 ساله مورد بررسی در 83 مجله این حوزه به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده‌اند. در این پژوهش نحوه تکامل و پیکربندی شبکه هم‌تألیفی کشورها با استفاده از شاخص‌های کلان تحلیل شبکه‌های اجتماعی مانند چگالی، اتصال، ضریب خوشه‌بندی، میانگین فاصله، قطر شبکه، مولفه‌ها و خوشه‌های تشکیل دهنده شبکه بررسی شده است. از سوی دیگر عملکرد کشورهای برتر جهان بر اساس شاخص‌های مختلف علم‌سنجی مانند تعداد تولیدات، تعداد استنادها و خوداستنادی، میانگین استناد، ضریب هیرش، درصد مقالات استناد شده، تعداد مقالات پراستناد، شاخص فعالیت، شاخص کیفیت نسبی و همچنین شاخص‌های خرد تحلیل شبکه‌های اجتماعی مانند درجه، بینیت، نزدیکی و تعداد کشورهای همکار مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین از نرم‌افزارهای یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور جهت ترسیم و تحلیل شبکه هم‌تألیفی کشورها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شبکه هم‌تألیفی کشورهای جهان در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی از تعداد 151 گره و 11538 پیوند تشکیل شده است. این شبکه از ویژگی شبکه‌های مستقل از مقیاس و جهان کوچک برخوردار بوده و نظریه شش درجه جدایی نیز در این شبکه صادق است. شبکه هم‌تألیفی مورد بررسی از 15 مولفه تشکیل شده که مولفه اصلی آن 90 درصد از کل گره‌های شبکه را شامل می‌شود. تحلیل خوشه‌ای شبکه نیز نشان می‌دهد که شبکه هم‌تألیفی کشورها در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی از 39 خوشه متفاوت تشکیل شده که در این میان خوشه‌های یازدهم و نهم با حضور کشورهای امریکا و انگلستان از بیشترین میزان چگالی برخوردارند. نهایتا عملکرد پنجاه کشور برتر از جمله ایران با استفاده از شاخص‌های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پژوهش حاضر تصویر جامعی از فعالیت کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فراهم می‌آورد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Scientometric and Social Network Analysis

نویسندگان [English]

  • Mohammadamin Erfanmanesh
  • Abrizah Abdollah
  • Amirreza Asnafi
چکیده [English]

This paper examines the role of world countries in
Library and Information Science (LIS) research for a 50 year period
(1963-2012) using scientometrics and Social Network Analysis
(SNA) approaches. A total of 58757 papers published in 83 journals
indexed in the Web of Science’s Information Science and Library
Science subject category were covered in this study. The overall
structure and evolution of the collaboration network of countries were
investigated using macro-level SNA metrics such as density,
connectedness, clustering coefficient, mean distance, diameter,
components and clusters of the network. Additionally, scientometric
indicators such as the number of publications, number of citations and
self-citations, citations per paper, number of highly cited papers,
percentage of citedness, activity index and relative quality index as
well as four micro-level SNA metrics, namely degree, betweenness,
closeness and number of immediate vertices were adopted to analyze
the function of countries in the network. Findings show that the
58757 papers sampled was contributed by 151 unique countries
(vertices) connected together through 11535 links (co-authorships).
The collaboration network of countries seems to exhibit “scale-free”
and “small world” network properties and the famous notion of “six
degrees of separation” is valid in this network. The co-authorship
network of countries consists of 15 components, the largest of which
contains 137 vertices, yielded a ratio of 90% of the whole network.
Clustering analysis shows that this network comprises 39 clusters.Amongst them, the eleventh and ninth clusters which contain US and UK, have the
highest density. The function of the top 50 countries in LIS research was also
studied using various scientometric and SNA matrices

کلیدواژه‌ها [English]

  • Library and Information Science
  • Scientometrics
  • Social Network Analysis