اصطلاح‌نامۀ آموزشی (اصطلاح‌نامه تصویری، مدلی برای نمایش محتوای آموزشی)

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)؛ تهران، ایران؛

2 دانشکده علوم پایه؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ تهران، ایران؛

3 دانشکده مدیریت؛ دانشگاه تهران؛ تهران، ایران؛

چکیده

ارائه محتوای آموزشی در قالب اصطلاح‌نامه تصویری به‌منظور افزایش یادگیری فراگیران فرضیه‌ای است که در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد. نشان می‌دهیم که: ۱) می‌توان محتوای آموزشی را در قالبِ ساختار اصطلاح‌نامه‌ای ارائه کرد، و ۲) این الگوی ساختاری به‌عنوان یک ابزار مؤثر آموزشی، در آموزش علوم کاربرد دارد و موجب افزایش یادگیری فراگیران می‌شود. نخست، به‌عنوان مطالعه موردی، کتاب شیمی سال اول دبیرستان انتخاب ‌شد و تمام مفاهیم و موضوعاتی که در این کتاب مطرح شده‌، در قالب یک اصطلاح‌نامه تصویری ارائه شد. سپس، با استفاده از دو روش آزمون و پیمایش به سنجش نمرات و نظرات گروه‌های آزمون و واپایش در چند دبیرستان تهران اقدام شد. نتایج فعالیت‌های میدانی انجام‌شده بر روی گروه‌های دانش‌آموزان، فرضیه افزایش یادگیری به‌دلیل استفاده از اصطلاح‌نامه تصویری را تأیید می‌کند. استفاده از الگوی اصطلاح‌نامه‌ای برای تنظیم محتوای آموزشی ایده جدیدی است که برای اولین بار مطرح می‌شود. از مزایای اصطلاح‌نامه‌ آموزشی می‌توان حشو‌‌زدایی، نگاه کلی به موضوع، یادآوری مطالب پیش‌آموخته، طبقه‌بندی و سازماندهی محتوای آموزشی، سهولت در انتقال مفاهیم، دسترسی سریع‌ به مطالب مورد نظر، استفاده در شبکه اینترنت، و آموزش مجازی را بر‌شمرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Educational Thesaurus (Pictorial Thesaurus, a Model for Displaying Educational Content)

نویسندگان [English]

  • Taghi Rajabi 1
  • Hossein Gharibi 2
  • Mohammad Abooyee Ardakan 3
چکیده [English]

Provide learning content in a pictorial thesaurus format to increase learning in students is the hypothesis that in this article was studied. This study showed that: 1) we can provide learning content in a thesaurus format, and 2) This format can be effective as an educational media in science education that leads to increase learning in students.  In this study, as a case study, the first year of high school chemistry book was selected. Then all the concepts and issues in this book was presented in the form of a pictorial thesaurus. Then by two statistical methods (test and survey), comments and scores of the test and control groups in some of Tehran schools were measured. The results of field activities confirm the hypothesis of increased learning due to the pictorial thesaurus. Thesaurus format benefits include concision, looking from above to the subject, reminded subjects taught before, classification and organization of educational content, ease of intuition of concepts, quick access to desired content, virtual education and distance learning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thesaurus
  • education
  • Learning Content
  • learning
  1. احدیان، محمد، عمران رمضانی، و داوود محمدی. 1378. مقدمات تکنولوژی آموزشی. تهران: انتشارات آییژ.
  2. احدیان، محمد، عمران رمضانی، و داوود محمدی. 1378. مقدمات تکنولوژی آموزشی. تهران: انتشارات آییژ.
  3. اسوشه، عباس، شهره مهرآسا، تکتم خطیبی، و پریسا خاکشور سعادت. 1390. هستان‌نگاری: روش‌شناسی‌ها، ابزارها و زبان‌های توسعه. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
  4. اسوشه، عباس، شهره مهرآسا، تکتم خطیبی، و پریسا خاکشور سعادت. 1390. هستان‌نگاری: روش‌شناسی‌ها، ابزارها و زبان‌های توسعه. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
  5. اصطلاحنامه‌های علمی و فنی. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. http://esn.irandoc.ac.ir/ (دسترسی در 29/07/98).
  6. اصطلاحنامه‌های علمی و فنی. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. http://esn.irandoc.ac.ir/ (دسترسی در 29/07/98).
  7. ایچیسن، جین. تدوین و کاربرد اصطلاح‌نامه. ترجمه محسن عزیزی. 1385. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  8. ایچیسن، جین. تدوین و کاربرد اصطلاح‌نامه. ترجمه محسن عزیزی. 1385. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  9. باتاچاریا، کی. گوری، و ریچارد ای. جانسون. مفاهیم و روش‌های آماری. ترجمه مرتضی ابن شهر آشوب و فتاح میکائیلی. 1383. جلد اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  10. باتاچاریا، کی. گوری، و ریچارد ای. جانسون. مفاهیم و روش‌های آماری. ترجمه مرتضی ابن شهر آشوب و فتاح میکائیلی. 1383. جلد اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  11. حریری، مهرانگیز. 1361. اصطلاح‌نامه در نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات. اطلاع‌رسانی، نشریه فنی مرکز اسناد و مدارک علمی 6 (1 و 2): 60- 67.
  12. حریری، مهرانگیز. 1361. اصطلاح‌نامه در نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات. اطلاع‌رسانی، نشریه فنی مرکز اسناد و مدارک علمی 6 (1 و 2): 60- 67.
  13. حسینی بهشتی، ملوک‌السادات، اسماعیل اکبری، مهری صدیقی، مریم نوروزی اقبالی، سعیده وفایی، تقی رجبی، زهرا دهسرایی، مهرداد نوروزی اقبالی، و امید قیاسوند. 1397. توسعه و روزآمدسازی اصطلاح‌نامه‌های ایرانداک. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  14. حسینی بهشتی، ملوک‌السادات، اسماعیل اکبری، مهری صدیقی، مریم نوروزی اقبالی، سعیده وفایی، تقی رجبی، زهرا دهسرایی، مهرداد نوروزی اقبالی، و امید قیاسوند. 1397. توسعه و روزآمدسازی اصطلاح‌نامه‌های ایرانداک. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  15. دوران، بهزاد، تقی رجبی، محمد ابویی اردکان، و حسین غریبی. 1388. اصطلاح‌نامۀ دبیرستان و آموزش نوین (اصطلاح‌نامۀ آموزشی). گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده، تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  16. دوران، بهزاد، تقی رجبی، محمد ابویی اردکان، و حسین غریبی. 1388. اصطلاح‌نامۀ دبیرستان و آموزش نوین (اصطلاح‌نامۀ آموزشی). گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده، تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  17. رجبی، تقی. 1380. اصطلاح‌نامۀ شیمی. مجله علوم اطلاع‌رسانی 16(3، 4): 25-42.
  18. رجبی، تقی. 1380. اصطلاح‌نامۀ شیمی. مجله علوم اطلاع‌رسانی 16(3، 4): 25-42.
  19. رجبی، تقی. 1395. طراحی ساختار درختی و تدوین اصطلاح‌نامۀ شیمی از واژگان مصوب فرهنگستان. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  20. رجبی، تقی. 1395. طراحی ساختار درختی و تدوین اصطلاح‌نامۀ شیمی از واژگان مصوب فرهنگستان. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  21. رجبی، تقی. 1396. تحلیل اطلاعات علمی پایان‌نامه‌های شیمی با استفاده از اصطلاح‌نامۀ شیمی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات 32 (4): 1119-1142.
  22. رجبی، تقی. 1396. تحلیل اطلاعات علمی پایان‌نامه‌های شیمی با استفاده از اصطلاح‌نامۀ شیمی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات 32 (4): 1119-1142.
  23. رجبی، تقی. 1397. توسعه و روزآمدسازی اصطلاح‌نامۀ شیمی. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  24. رجبی، تقی. 1397. توسعه و روزآمدسازی اصطلاح‌نامۀ شیمی. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  25. رجبی، تقی، حسین غریبی، ملوک‌السادات حسینی بهشتی، و مهرداد نوروزی اقبالی. 1383. اصطلاح‌نامۀ شیمی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  26. رجبی، تقی، حسین غریبی، ملوک‌السادات حسینی بهشتی، و مهرداد نوروزی اقبالی. 1383. اصطلاح‌نامۀ شیمی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  27. رجبی، تقی، ملوک‌السادات حسینی بهشتی، و مهری صدیقی. 1398. روزآمدسازی و توسعۀ اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی ایرانداک. فصل‌نامۀ علمی پژوهشی مدیریت اطلاعات. انتشار آنلاین.
  28. رجبی، تقی، ملوک‌السادات حسینی بهشتی، و مهری صدیقی. 1398. روزآمدسازی و توسعۀ اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی ایرانداک. فصل‌نامۀ علمی پژوهشی مدیریت اطلاعات. انتشار آنلاین.
  29. رفیع‌پور، فرامرز. 1374. کندوکاوها و پنداشته‌ها: مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  30. رفیع‌پور، فرامرز. 1374. کندوکاوها و پنداشته‌ها: مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  31. سیدنی، سیگل. آمار غیر پارامتری برای علوم رفتاری. ترجمه یوسف کریمی. 1372. تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  32. سیدنی، سیگل. آمار غیر پارامتری برای علوم رفتاری. ترجمه یوسف کریمی. 1372. تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  33. سیف، علی‌اکبر. 1371. روانشناسی پرورشی (روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
  34. سیف، علی‌اکبر. 1371. روانشناسی پرورشی (روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
  35. شعبانی، حسن. 1371. مهارت‌های آموزشی و پرورشی (روش‌ها و فنون تدریس). تهران: انتشارات سمت.
  36. شعبانی، حسن. 1371. مهارت‌های آموزشی و پرورشی (روش‌ها و فنون تدریس). تهران: انتشارات سمت.
  37. کرلینجر، ان. فرد. مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. 1376. جلد دوم. تهران: مؤسسه انتشارات آوای نور.
  38. کرلینجر، ان. فرد. مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. 1376. جلد دوم. تهران: مؤسسه انتشارات آوای نور.
  39. محمدی، فخرالسادات، و سیروس علیدوستی. 1386. فرایند تدوین اصطلاح‌نامه. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  40. محمدی، فخرالسادات، و سیروس علیدوستی. 1386. فرایند تدوین اصطلاح‌نامه. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  41. نرم‌افزار ساخت اصطلاح‌نامه. http://www.thesaurusbuilder.com/ (دسترسی در 28/07/98).
  42. نرم‌افزار ساخت اصطلاح‌نامه. http://www.thesaurusbuilder.com/ (دسترسی در 28/07/98).
  43. هومن، حیدرعلی. 1373. شناخت روش علمی در علوم رفتاری (پایه‌های پژوهش). تهران: نشر پارسا.
  44. هومن، حیدرعلی. 1373. شناخت روش علمی در علوم رفتاری (پایه‌های پژوهش). تهران: نشر پارسا.
  45. Aitchison, J., and A. Gilchrist. 2000. Thesaurus Construction and use (a practical Manual). 4 ed. London: Aslib.
  46. Aitchison, J., and A. Gilchrist. 2000. Thesaurus Construction and use (a practical Manual). 4 ed. London: Aslib.
  47. Brian M. Moon, Robert R. Hoffman, Joseph Novak, and Alberto Canas. 2011. Applied Concept Mapping: Capturing, Analyzing, and Organizing Knowledge. NW: CRC Press. [DOI:10.1201/b10716]
  48. Brian M. Moon, Robert R. Hoffman, Joseph Novak, and Alberto Canas. 2011. Applied Concept Mapping: Capturing, Analyzing, and Organizing Knowledge. NW: CRC Press. [DOI:10.1201/b10716]
  49. Ghorai, S., & A. Guha. 2018. Effect of concept mapping teaching strategy on physical science achievement in relation to intelligence level. International Journal for Research in Engineering Application & Management (IJREAM) 4 (5): 219-225.
  50. Ghorai, S., & A. Guha. 2018. Effect of concept mapping teaching strategy on physical science achievement in relation to intelligence level. International Journal for Research in Engineering Application & Management (IJREAM) 4 (5): 219-225.
  51. Kilic, M., & M. Cakmak. 2013. Concept maps as a tool for meaningful learning and teaching in chemistry education. International Journal on New Trends in Education and their Implications. 4 (4): 152-164.
  52. Kilic, M., & M. Cakmak. 2013. Concept maps as a tool for meaningful learning and teaching in chemistry education. International Journal on New Trends in Education and their Implications. 4 (4): 152-164.
  53. Rogério, P., & P. Miranda Correia. 2012. The use of concept maps for knowledge management: from classrooms to research labs. Analytical and Bioanalytical Chemistry 402: 1979-1986. [DOI:10.1007/s00216-011-5694-8]
  54. Rogério, P., & P. Miranda Correia. 2012. The use of concept maps for knowledge management: from classrooms to research labs. Analytical and Bioanalytical Chemistry 402: 1979-1986. [DOI:10.1007/s00216-011-5694-8]
  55. Tomaswick, L., and J. Marcinkiewicz. 2018. Active Learning - Concept Maps. ?: Kent State University Center for Teaching and Learning. http://www.kent.edu/ctl/educational-resources/active-learning-concept-maps/
  56. Tomaswick, L., and J. Marcinkiewicz. 2018. Active Learning - Concept Maps. ?: Kent State University Center for Teaching and Learning. http://www.kent.edu/ctl/educational-resources/active-learning-concept-maps/
  57. Yekta, P., & A. Naserabadi. 2004. Concept mapping as an educational strategy to promote meaningful learning. Journal of Medical Education 5 (2): 47-50.
  58. Yekta, P., & A. Naserabadi. 2004. Concept mapping as an educational strategy to promote meaningful learning. Journal of Medical Education 5 (2): 47-50.